Kaynak, BBC/GETTY IMAGES24 dakika önceTürkiyeâde hükümet, Ä°srail ile ilgili ihracat ve ithalat iÅlemlerinin tüm ürünleri kapsayacak Åekilde durdurulduÄunu açıkladı.Ticaret BakanlıÄıânın kararla ilgili yayımladıÄı yazılı açıklamada, âÄ°srail hükümetinin, Gazze’ye kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akıÅına izin verinceye kadar Türkiyeânin yeni tedbirleri uygulayacaÄıâ belirtildi.CumhurbaÅkanı Recep Tayyip ErdoÄan da Cuma namazı sonrası yaptıÄı açıklamada Ä°srailâi eleÅtirdikten sonra, âAramızda 9,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi vardı. Bu ticaret hacmini de biz yok farz ederek bu kapıyı kapattıkâ diye konuÅtu.Peki bu karar ne anlama geliyor? BBC Türkçe, Ä°srail-Türkiye iliÅkilerini takip eden uzmanlara sordu.Hükümet neden Åimdi böyle bir karar aldı?Ä°srail ile Türkiye arasındaki ticari iliÅkiler, 7 Ekimâdeki Hamas saldırıları ile baÅlayan süreçte Türkiyeâdeki kamuoyunda önemli tartıÅma baÅlıklarından birine dönüÅtü.Bu tartıÅmalar yerel seçim sürecinde de devam etti ve baÅta Yeniden Refah Partisi (YRP) olmak üzere bazı siyasi partiler, hükümeti bu konuda gerekli adımları atmamakla eleÅtirdi.Hükümet, 9 Nisanâda 54 ürün grubunun Ä°srailâe ihracatını kısıtladıÄını açıkladı.Cuma günkü son açıklamayla ise bu kısıtlamalar tüm ihracat ve ithalat ürünlerini kapsayacak Åekilde geniÅletildi.CumhurbaÅkanı ErdoÄan, konuyla ilgili açıklamasında, bazı partilerin seçim atmosferi sırasında bu konuyu âçok acımasızca kullandıklarınıâ söyledi.ErdoÄan, âBiz de acele etmeden bu süreci deÄerlendirelim istedik. Åu anda seçimler de bitti ve bu adımı attıkâ diye konuÅtu.Kaynak, Getty ImagesFotoÄraf altı yazısı, CumhurbaÅkanı Recep Tayyip ErdoÄan Cuma namazı sonrası yaptıÄı açıklamada, iki ülkedeki ticaret hacminden bahsettikten sonra “Bu kapıyı kapattık” diye konuÅtu. Geçen yıl ABDâde Ä°srail BaÅbakanı Binyamin Netanyahu ile görüÅmesini hatırlatan ErdoÄan, “bunu Türkiye-Ä°srail arasında bazı adımların atılabileceÄini göstermek için yaptıÄınıâ ancak âNetanyahuânun acımasız olduÄunuâ söyledi.ErdoÄan, âNe yazık ki Filistin’in o garip gureba, fakir, yoksul insanları Ä°srail’in bu bombaları karÅısında ölüme mahkum edildiler. Bunun karÅısında artık biz daha sabredemezdikâ diye konuÅtu.Ticaret BakanlıÄıânın açıklamasında ticari iliÅkilerinin neden Åimdi tümüyle kesildiÄi konusunda ise 9 Nisanâda ihracatta kısıtlama kararı alındıÄı ancak Ä°srailâin tutumunda deÄiÅikliÄe gitmediÄi belirtildi:âÄ°srail hükümetinin saldırgan tutumunu sürdürdüÄü, Filistin’deki insani trajedinin kötüleÅtiÄi müÅahede edilmektedir. Bu itibarla, devlet düzeyinde alınan tedbirlerin ikinci aÅamasına geçilmiÅ, Ä°srail’le ilgili ihracat ve ithalat iÅlemleri tüm ürünleri kapsayacak Åekilde durdurulmuÅtur.âBBC Türkçeâye konuÅan, Ä°srail konusunda uzman araÅtırmacı OÄuzhan ÃaÄlıyan, “iç siyasetin hükümetin bu kararları almasında ve kararların zamanlamasında önemli bir etkisinin olduÄu” görüÅünü savunuyor.ÃaÄlıyan, “hem seçimlerde YRPânin Ä°srailâle ticareti kesme çaÄrısının bir baskı yaratmasının hem de Türkiye-Ä°srail iliÅkilerinde Türkiyeânin taleplerinin Ä°srail tarafından karÅılanmamasının bu kararları etkilediÄi” görüÅünde.”Yerel seçimler geçse de Türkiyeânin önünde bir referandum süreci olabileceÄini, 31 Martâta yüzde 6âdan fazla oya ulaÅan YRPânin oyunun da böyle bir durumda önemli olacaÄını” söylüyor ÃaÄlıyan.Kaynak, Getty ImagesFotoÄraf altı yazısı, Fatih Erbakan’ın liderliÄindeki Yeniden Refah Partisi, 31 Mart seçimleri sürecinde Türkiye’nin Ä°srail politikasını eleÅtirmiÅti. BBC Türkçeâye konuÅan, Ä°ngiltere’deki London School of Economicsâten (LSE) Türkiye uzmanı Selin Nasi ise öncelikle Mavi Marmara saldırısından itibaren Türkiye-Ä°srail iliÅkilerinde kendini tekrar eden bir iliÅki modeli olduÄunu ama Åimdi bir tavır deÄiÅikliÄine gidildiÄini vurguluyor.Nasi, âFilistin meselesindeki sorunlara baÄlı olarak iki ülkenin arası açıldıÄında Ankara Ä°srailâe karÅı sert bir söylem belirliyor ama ikili iliÅkilere kalıcı hasar verecek adımlar atmaktan da kaçınıyordu” hatırlatmasını yapıyor ve Åöyle devam ediyor:”Liderler arasında karÅılıklı sert mesaj alıÅveriÅine raÄmen iki ülke arasındaki ortak çıkarlardan dolayı güvenlik alanında istihbarat iÅ birliÄi devam ediyor, ticaret de bu siyasi çatıÅmalardan siyasi gerginliklerden etkilenmeden sürüyordu. Ãnümüzde söylemle pratik arasında bir makas görünümü veren bir iliÅki modeli vardı.”Nasi, yerel seçimler sonrasında tavır deÄiÅikliÄinin nedenini de Åöyle açıklıyor: “Yerel seçimler sonrası ortaya çıkan siyasi tablo, Gazzeâdeki savaÅın yıkımının yarattıÄı tepkilerle birleÅince, bu statükonun devamı CumhurbaÅkanı ErdoÄan açısından daha maliyetli bir hale geldi.â’Ä°deolojik tercih’ ve ‘hayal kırıklıÄı’ etkisiNasi, yerel seçimlerdeki Ä°srail karÅıtı söylemin etkisini de sonuçlar açısından âyan sebepâ olarak deÄerlendiriyor:âYeni yapılan Metropol araÅtırmasının sonuçları, hükümetin Ä°srail politikasının seçmenin oy davranıÅında çok da belirleyici olmadıÄını ortaya koyuyor. “Bana kalırsa AKPâden oy kaymasının arkasındaki ana etken kesinlikle hayat pahalılıÄıydı. Ancak alternatif bir parti arayıÅı içindeki muhafazakâr, dindar seçmene muhakkak ki YRPânin Ä°srail karÅıtı söylemi cazip gelmiÅtir diye düÅünüyorum. Ama bunun bir yan sebep olduÄu kanaatindeyim.âNasi, Ankaraânın Ä°srailâe yönelik tavır deÄiÅikliÄinde sadece iç siyasetteki geliÅmelerin etkili olmadıÄını, aynı zamanda bir ideolojik tercih de yapıldıÄı kanısında.”Bu tavır deÄiÅikliÄi Ankaraâdaki siyaset yapıcılarının bölgenin güç dinamiklerini nasıl okuduÄu, nasıl yorumladıÄı ve Türkiyeâyi nasıl konumlandırmak istedikleriyle yakından ilgili.”âAnkara 7 Ekim saldırılarından bu yana Türkiyeâyi bölgede otonom bir bölge gücü ve aracılık rolü oynamaya muktedir bir ülke olarak konumlandırmaya çalıÅıyor.”Ancak arabuluculuk giriÅimlerinin karÅılıksız kalmasının yarattıÄı ciddi bir hayal kırıklıÄı söz konusu. Ä°srailâe karÅı daha sert bir üslup belirlenmesinde bu hayal kırıklıÄının payı var.âKaynak, Getty ImagesFotoÄraf altı yazısı, Tel Aviv kentiSonuçları ne olur?Ä°ki ülke arasındaki ticaret hacminde ihracatın aÄırlıÄı nedeniyle son kararın asıl olarak Ä°srailâe ihracatı etkilemesi bekleniyor.Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÃÄ°K) verilerine göre 2023’te Türkiyeânin Ä°srailâe ihracatı 5,2 milyar dolar, Ä°srailâden ithalatı ise 1,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleÅti.Bu bir yıllık dönemde iki ülke arasındaki ticaret hacmi yaklaÅık 6,8 milyar dolar oldu.TÃÄ°K verilerine göre, 2023’te 5,4 milyar dolar ihracat ile Türkiye’nin ihracat listesinde Ä°srail 13’üncü sırada yer aldı.2023’te Ä°srail’e ihracat bir önceki yıla göre yüzde 23’e yakın düÅtü.Türkiye Ä°hracatçılar Meclisi (TÄ°M) verilerine göre, 2024 yılının ilk çeyreÄinde Türkiye’nin Ä°srail’e ihracatı yüzde 21,6 oranında düÅüŠkaydetti.Bir önceki yılın aynı çeyreÄine kıyasla düÅüŠoranı yüzde 28 civarında gerçekleÅti.Türkiye’den Ä°srail’e ihraç edilen mallar arasında çelik, metal, makine, plastik, çimento ürünleri, tekstil ve motorlu taÅıtlar bulunuyordu.Son karar ardından Reuters haber ajansına konuÅan ihracatçı firma sahipleri, Türkiyeânin ikili ticareti durdurma kararını ÅaÅkınlıkla karÅıladıklarını, ihracatçı Türk firmalarının sipariÅlerini üçüncü ülkeler üzerinden Ä°srail’e göndermenin yollarını aradıÄını söyledi.Ticaret Bakanı Ãmer Bolatâın basın toplantısına katılan bir ev eÅyası ihracatçısı, malların gümrükte bekletildiÄini ve alternatif yollar aramak zorunda kaldıklarını belirtti.Reutersâa konuÅan bir Türk ihracatçı, âGün boyunca gümrüklerle uÄraÅtık ve sorunun ne olduÄunu anlamadık. Sistem, yasak kararı açıklanmadan önce kapatılmıÅtıâ dedi.Bir çikolata ve Åekerleme ihracatçısı da Åirketinin Ä°srail pazarı için özel olarak üretilen ve ambalajları tamamen Ä°branice olan ürünleri olduÄunu söyledi.Kararın kendileri için büyük bir maddi kayıp olduÄunu belirten ihracatçı, âÄ°srail’de alacaklı olduÄumuz ve borçlu olduÄumuz Åirketler var. Ticaret durduÄunda bu alacaklar ne olacak?â diye sordu.Aynı ihracatçı Ä°srail’deki ticari ortaklarıyla görüÅtükten sonra çözüm arayacaklarını da sözlerine ekledi.AraÅtırmacı ÃaÄlıyan, Ä°srail kamuoyunda ise konu tartıÅılırken “Bu kısıtlamalar ekonomik olarak bizim için çok ciddi sıkıntı yaratmaz ama bu bize ders olmalı, baÅka ülkelere fazla baÄımlı olmamalıyız” söylemiyle ele alındıÄını belirtiyor.ÃaÄlıyan, “Ä°srail’in bir korkusu da Türkiye’nin boykotunun baÅka ülkelere örnek olması. Ãzellikle Norveç ve Ä°rlanda ile sorunlar var” yorumunu yapıyor. Kaynak, Getty ImagesFotoÄraf altı yazısı, Gazze’nin güneyindeki Refah kentinde çadırlarda kalan FilistinlilerFilistinlileri etkiler mi?Reutersâa konuÅan bir Türk gıda ihracatçısı da ticaretin durdurulmasının Filistin topraklarına gönderilen ve Ä°srail gümrüklerinden geçmek zorunda olan malların da engellenmesi anlamına geldiÄini belirterek âFilistin halkı da zarar görecekâ dedi ve ekledi:âSipariÅleri Mısır, Ãrdün ya da Lübnan üzerinden gönderip gönderemeyeceÄimize bakacaÄız, bu durumdan nasıl kurtulacaÄımızı bilmiyorum.â AraÅtırmacı ÃaÄlıyan, Türkiye ile Ä°srail arasındaki ticaretin bir bölümünün Filistinlilerle ilgili olduÄunu, son kararının Filistinlileri nasıl etkileyeceÄinin en büyük soru iÅaretlerinden biri olduÄu kanısında:âÄ°thalatı askıya almak daha kolay. Ama ihracatta mesela Filistinâe, Batı Åeriaâya bir ürün gönderdiÄinizde bu ürünün Ä°srail gümrüklerinden geçmesi lazım. Siz Ä°srail mallarına boykot uygularken Ä°srail bunları sınırdan Filistinâe geçirir mi? Bu, soru iÅaretlerinden bir tanesi.âTicaret BakanlıÄıânın açıklamasında ise Filistinlilerin, bu kısıtlamalardan etkilenmemesi için Ticaret BakanlıÄı ile Filistin Milli Ekonomi BakanlıÄı arasında gerekli çalıÅmaların koordine edileceÄi belirtildi.Kaynak, Ä°srail’deki bir çarÅıdan görüntüKısa süreli bir uygulama mı? Türkiyeâde hükümet, 9 Nisanâdaki kararda Ä°srail Gazze’de derhal ateÅkes ilan edene ve yeterli miktarda ve kesintisiz insani yardım akıÅına izin verinceye kadar kısıtlama tedbirlerinin yürürlükte kalacaÄını vurgulamıÅtı.Ticaret BakanlıÄı son kısıtlama açıklamasında ise âÄ°srailâin, Gazze’ye kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akıÅına izin verinceye kadar Türkiyeânin yeni tedbirleri uygulayacaÄınıâ belirtti.LSE’den Selin Nasi, ticari kısıtlamaların bir koÅula baÄlı olmasının özellikle altını çiziyor: “EÄer hakikaten basına yansıyan haberler doÄruysa, yani yakın zamanda bir ateÅkes imzalanması söz konusu olursa veya Ä°srail tarafı Türkiyeâye yardımların gönderildiÄi yerlere sorunsuz Åekilde gideceÄine dair bir güvence verirse ne olur?”Nasi, kararı bu açıdan Åu sözlerle yorumluyor: “Dolayısıyla bu karar açıkçası böyle bir beklentiye istinaden alınmıŠkısa süreli olabilecek bir çıkıŠmıdır deÄil midir? Bunu, açıkçası geliÅmeleri izleyerek görmekte fayda var. “Ben Türkiyeânin bu keskin tavır deÄiÅikliÄini sürdürüp sürdürmeyeceÄinden emin deÄilim. Ãünkü bir taraftan baktıÄımızda Türkiyeânin ABD ile iliÅkilerini düzeltme yoluna gittiÄi bir dönemdeyiz. Dolayısıyla Ä°srail ile iliÅkileri de gerebileceÄi noktanın bir limiti olduÄunu düÅünüyorum.â
GENEL
11 Mayıs 2024EKONOMİ
11 Mayıs 2024ADLİYE HABER
11 Mayıs 2024ADLİYE HABER
11 Mayıs 2024ADLİYE HABER
11 Mayıs 2024ADLİYE HABER
11 Mayıs 2024GENEL
11 Mayıs 2024